Grip, solunum yollarının çok bulaşıcı bir hastalığıdır.Grip veya influenza virüsü adı verilen bir virüs tarafından oluşturulur.Esas itibarıyla, yukarıda değinmiş olduğumuz soğuk algınlığı virüsleri kapsamında incelemekle birlikte, grip hastalığı bir çok yönden, soğuk algınlığından farklıdır.Bu nedenle, grip hastalığını ayrıca incelemekte yarar vardır.
BÜTÜN GRİP VİRÜSLERİ AYNI MIDIR ?
Grip virüsünün A, B ve C isimleri verilen 3 tip, bulunmaktadır.
- A ve B tipleri ile olan enfeksiyonlar en ağır olanlarıdır.Bu virüsler özellikle de A tipi grip virüsleri, devamlı olarak antijenik değişim gösterir.Her yıl ortaya çıkan grip salgınlarının başlıca nedeni bu antijenik değişimdir.Bu yüzden her yıl, değişim gösteren virüslere karşı yeni aşı geliştirmesi gerekmektedir.
- C tipi iyi huylu bir virüstür, antijenik değişim göstermez ve yaptığı hastalık hafiftir.Bu nedenle, A tipi virüslerinin aksine, önemli bir halk sağlığı sorunu oluşturmaz.
Grip, her kış toplumun %20-50’sini etkileyen, çok bulaşıcı bir hastalıktır.Grip virüsüde soğuk algınlığına neden olan üst solunum yollarından bulaşır.Enfeksiyon kaynağı virüsü burun ve boğazında bulunduran hastalardır.Bu hastaların konuşmaları, özellikle de öksürmeleri ve hapşırmaları ile grip virüsünü içeren, gözle görülmeyen damlacıklar, saatte 100-150 km hızla ve yakşaık 3 mt uzaklığa yayılırlar.Dolayısıyla böyle bir durumla karşılaşan sağlam kişilerin soludukları hava ile burunlarından ve hatta gözlerinden virüs üst solunum yollarına girer; alınan grip virüslerinin bir kısmı, yine solunan hava ile akciğerlere kadar inebilir.Giren virüs bu bölgelere yani üst ve alt solunum yollarına yerleşir ve hemen üremeye başlar.Grip virüsünün bir diğer bulaşma yolu, grip hastalarının solunum yolları salgıları ile kirlenmiş eşyalar aracılığı ile gerçekleşir.Salgın zamanlarında bu yolda önemlidir.
GRİP BELİRTİLERİ NELERDİR?
Grip ani başlayan, soğuk algınlığından daha ağır belirtilerle seyreden, özellikle yüksek ateş, şiddetli öksürük, eklem ve kas ağrıları ile karakterize bir hastalıktır.
Tipik bir grip olgusunun başlıca belirtileri ;
- Ani başlayan baş ağrısı,
- Kuru öksürük,
- Boğazda yanma hissi,
- Üşüme-titreme,
- yüksek ateş,
- Halsizlik,
- Kas ve eklem ağrılarıdır.
GRİP AŞISI KİMLERE YAPILMAZ?
Aşağıdaki durumlardan herhangi birisi size uyuyor ise grip aşısı olmamalısınız ;
- Yumurta alerjiniz varsa, bunun nedeni grip aşısının embriyonlu yumurtadan hazırlanmasıdır.Ancak bazı durumlarda doktorunuz grip aşısı olmanızı çok gerekli görürse, gerekli önlemleri almak suretiyle aşı yapabilir.
- Öz geçmişinizde Guillain Barre Sendromu hikayesi vara,
- O sırada akut bir hastalığınız veya ateşiniz varsa aşılanmayı iyileşinceye kadar ertelemelisiniz.
Hastalık yetişkinlerde ve çocuklarda farklı klinik tablolar gösterebilir.
- Yetişkinlerde görülen hafif grip olguları, soğuk algınlığında görülen belirtilerle seyreder.Ancak daha sıklıkla klasik olgularda görüldüğü gibi başlıca belirtileri 39.5-40 derece ateş, şiddetli öksürük, şiddetli baş, kas ve eklem ağrıları, boğaz ağrısı, üşüme, titreme ve aşırı bitkinliktir.İyileşme soğuk algınlından daha uzun sürer.Hastaların bir bölümü 1-2 haftada iyileşir.Ancak daha çok yaşlılarda olmak üzere, halsizlik ve bitkinlik çok daha uzun sürebilir.
- Okul çağındaki çocuklarda görülen grip belirtileri büyüklerde olduğu gibidir.Fakat çocuklarda ateş büyüklere göre daha yüksek olma eğilimindedir.
- Okul öncesi çocuklar ve bebeklerde hastalık belirtileri tipik değildir; bu bakımdan tnı zordur.Çoğu kez, diğer soğuk algınlığı virüslerinin yaptıkları hastalıklarda görülen belirtilerle seyreder. Bir yaşın altındaki bebeklerde ateş saptandığı taktirde, bir doktora başvurmakta yarar vardır.
Genellikle ateşsiz ve hafif seyirli bir hastalık olan soğuk algınlığını erişkinler ayakta geçirirler ve bu esnada pek fazla ilaca da gereksinim duymazlar.Ancak grip öyle değildir.Hem klinik belirtiler ve hem de neden olabileceği komplikasyonlar açılarından önemsenmesi ve bu bağlamda uygun tedbirlerin alınması gereken bir hastalıktır.Aşağıda, soğuk algınlığı ile grip hastalığını birbirnden ayırt etmeye yarayan farkları görülmektedir.Bu belirtilere dayanılarak, bahse konu iki hastalık tablosunu ayırt etmek büyük ölçüde mümkündür.
SOĞUK ALGINLIĞI İLE GRİBİN AYIRICI ÖZELLİKLERİ
BELİRTİLER | SOĞUK ALGINLIĞI | GRİP |
| Ateş Baş ağrısı Genel ağrı ve sancı Halsizlik, yorgunluk hissi Aşırı bitkinlik, takatsizlik Burun tıkanıklığı Hapşırma Boğaz ağrısı Göğüste rahatsızlık hissi Öksürük | Nadir Nadir Hafif Oldukça hafif Olmaz Sıklıkla Olağan Sıklıkla Hafif-Ilımlı Kuru Öksürük | Tipik (39-40), 3-4 gün sürer Belirgin Olağan, sıklıkla ağır Şiddetli, 2-3 hafta sürebilir Erken ortaya çıkar, belirgin Bazen Bazen Bazen Sıklıkla Sıklıkla, ağır olabilir |
KORUYUCU ÖNLEMLER
Kışın erken dönemlerde önlem almaya başlarsanız, grip gibi bir viral enfeksiyona yakalanmama ihtimaliniz artar. Kuvvetli antiviral bir ajan olan c vitamininden bol miktarda tüketin. Bir vitamin kombinasyonunun yanı sıra vitamin içeren yiyeceklerden bolca tüketin. Özellikle kivi, brokoli, siyah üzüm ve Brüksel lahanası gibi,taze sebze ve meyveler zengin kaynaklardır. Kırmızı, sarı ve turuncu olanlar, ayrıca bağışıklık sistemine yardımcı olan betakaroten içermektedir. Sıvı alımınızı arttırmalısınız. Enfeksiyonların , iyice kayganlaştırılmış solunum yolu membranlarında yerleşmesi daha zorludur. Klimalı yerlerden sakının çünkü, bu ortamlar membranları kurutur. Virüslerin yayılmaya hazır olduğu kalabalık ve sıcak yerlerden uzak durun. Örneğin, uzun süreli uçuşlar bereketli üreme ortamları oluşturur.stresi azaltmaya çalışın. Aşırı stres bağışıklık sisteminizi baskılar. Dinlenme ve rahatlama, grip atağını kısaltacak ve komplikasyon gelişme olasılığını azaltacaktır.
GRİP KOMPLİKASYON YAPAR MI?
- Pnömoni, grip hastalığı esnasında veya ardından ortaya çıkabilen çok önemli bir virüs komplikasyonudur.Grip virüsünün kendisi, doğrudan viral pnömoni yapabildiği gibi, vücudun savunma sistemini grip virüsünün bozması ve zayıflatması sonucu sonradan tabloya eklenen bakterilerin neden olduğu bakteriyel pnömoni de ortaya çıkabilir.Grip hastası iseniz ve aşağıdaki belirtilerden herhangi birini kendiniz veya aileniz üyelerinden birinde saptarsanız ;
- Öksürük ve balgam çıkartmanın artması,
- Balgamın renginin sarı-yeşil olması veya balgamda kan görülmesi,
- Göğüs ağrısı (özellikle öksürürken) derhal doktorunuza başvurunuz.
- Soğuk algınlığında görülen sinüzit, orta kulak yangısı ve bronşit, gripte de aynı mekanizmaya bağlı olarak gelişebilir.
- Grip belirtilerinin geçmesinin ardından, hastalık sonrası öksürük adı verilen bir tablo gelişebilir.Bu öksürük genellikle haftalarca sürer, balgam içermez ve çoğu kez geceleri kişiyi uyutmayacak kadar rahatsız edicidir.Astıma benzeyen bu tablo, astım ilaçları ile tedavi edilebilir.Bu tip öksürük geliştiği taktirde, doktorunuza danışınız.
- Gribin önemli bir diğer yan etkisi vücudun savunma sistemini çok zayıflatmasıdır.Anerji adı verilen bu durumda, hücresel bağışıklıkta ileri derecede bir zayıflama oluşur ve kişinin tüberküloza karşı olan direncinde bozulma ortaya çıkar.Eğer bir kişi grip geçirdikten sonra, hala öksürük, halsizlik, iştahsızlık, akşam üstü hafif yükselen ateş ve terleme tanımlıyor ise yine bir doktora başvurmakta yarar vardır.
Grip hastalığının etkeni bir virüstür.Virüslere antibiyotiklerin etkisiz olduklarını, bir kez daha önemle hatırlatmakta yarar vardır.Viral hastalıklarda antibiyotikler, ancak bakteriyel bir komplikasyon (pnömoni, sinüzit, orta kulak yangısı gibi) geliştiği taktirde ve doktorunuzun reçete ettiği şekilde kullanılmalıdır.
GRİP VİRÜSÜNE ETKİLİ BİR İLAÇ VAR MI?
Günümüzde grip hastalığının tedavisinde kullanılabilecek bazı antiviral (virüslere etkili) ilaçlar vardır. Bu ilaçlar, hem hastalık süresini kısaltırlar ve hem’ de hastalık esnasındaki yaşam kalitesini yükseltirler. Ancak, bu ilaçlardan iyi bir etki elde edebilmek için, mümkün olduğunca hastalığın erken evrelerinde kullanmaya başlamak gerekir. Tabii ki bu ilaçların kullanılıp kullanılmayacağı doktorunuzun takdirine kalmıştır.
GRİPTEN AŞI İLE KORUNABİLİR MİYİZ?
Gripten en iyi korunma yolu, grip aşısı ile aşılanmaktır.Grip aşısı her yıl tekrar edilmesi gereken bir aşıdır.Bunun nedeni, yukarıda etraflıca değindiğimiz gibi, grip virüsünün her yıl antijenik yapısını yani kimliğini değiştirmesidir.Bu bağlamda, her yıl yeni imal edilmiş aşılar kullanılmalı, herhangi bir nedenle geçmiş yıllardan kalan aşı kullanılmamalıdır.Grip aşılmasından sonra, sağlıklı kişilerde yaklaşık %80 civarında bir koruyucu etki elde edilmektedir.Bu oran yaşlılarda, bağışıklık sistemi zayıflamış veya kronik hastalığı olanlarda daha da aşağı düşmektedir.Bu bakımdan, sağlıklı olsanız da, hiçbir aşının tam koruma sağlayamadığı her zaman hatırlatmakta yarar vardır.
ULUSLAR ARASI SÜPER ETKENLER
Süper grip, kendisine karşı herhangi bir bağışıklık oluşmamış olduğu için, hızla yayılan yeni bir virüsün neden olduğu gribe verilen addır. Yaklaşık her 10 yılda bir, bir pandemi yapar ve herhangi bir yıla oranla 10 kat daha fazla ölüme yol açar. Neyse ki hazır modern aşılama programları genellikle bu türü de içermektedir. Bu “süper etkenler ”in nasıl birden bire ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemektedir. En kuvvetli teori, bunların hayvanlar aleminden insana geçtiği yolundadır. Süper etkenlerin ilk kaynağının kuşlar ve domuzlar olduğu sanılmaktadır. Bu ,virüslerin, neden genellikle insanların hayvanlarla iç içe yaşadığı, Çin’in kırsal bölgelerinden kaynaklandığını açıklamaktadır; 1997’de görülen “tavuk gribi” buna örnektir. Süper grip virüsleri, genellikle, A tipinin farklı çeşitleridir. Enfeksiyon , yeni virüsün parçaları –hemaglüninleri (H), ve nöraminidazları (N) – bir insan hücresine tutunduğunda başlar. Bunlar virüs alt tipleridir ve gribe adını verir.
SÜPER GRİPLER VE PANDEMİLER | |||
Ad | Tarih | Etken | Sonuç |
İspanyol Gribi | 1918 | H1N1 virüsü,Kaynağı bilinmemektedir ancak, ABD olabilir. | Tüm dünyada yayılarak bir milyardan daha fazla insanı etkilemiş ve üç yılda 20-30 milyon insanın ölümüne sebep olmuştur.Esas olarak genç erişkinleri etkilemiştir. |
Asya Gribi | 1957 | H2N2 virüsü.Çin’de ortaya çıkmıştır. | Hızla Hong Kong ve Singapur’a yayıldıktan sonra, tüm dünyayı etkilemiştir.Özellikle 1960’da Amerika’da olmak üzere, sonraki dönemlerde bir çok insanın ölümüne neden olmuştur.Sekonder enfeksiyonları önlemek için antibiyotiklerin kullanımıyla ölümler sınırlandırılmıştır. |
Honk Kong Gribi | 1968 | H3N2 virüsü.Güneydoğu Çin’de ortaya çıkmıştır. | Çin’de görüldüğü andan itibaren, bir yıl içinde tüm dünyaya yayılmış ve 11 yıl boyunca yaygınlığını sürdürmüştür.İlk yılında Amerika’da yüksek mortalite göstermiştir. |
Domuz Gribi | 1976 | Amerika’da Fort Dix’de askeri görevlilerde ortaya çıkmıştır. | Amerikan hükümeti herkesi acilen aşılanmaya teşvik etmiştir, 6-8 haftada 41 milyon kişinin aşılanması ile sonuçlanmış ve pandemi gelişimi önlenmiştir. |
Rus Gribi | 1977 | H1N1 virüsü.Kuzey Çin’de ortaya çıkmıştır.Kırmızı grip olarak da bilinir. | İlk olarak ilk ve orta dereceli okullarda salgın yapmıştır.Hızla Güney Çin’e ve Rusya’ya, ardından bir yıl içinde tüm dünyaya yayılmıştır.Yaşlılar, 1950’lerde ortaya çıkan H1N1’e karşı bağışıklık kazanmış olduklarından esas olarak genç insanları etkilemiştir. |
0 yorum